Η επιγραφή στον Αγιο Γεώργιο το 1698





Το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, βόρεια των Βουτιάνων,  που σήμερα είναι γνωστό για τις ιπποδρομίες που γίνονται κάθε χρόνο στις 23 Απριλίου έχει μια μακρά ιστορία.
Εκτός από την αναφορά του Α.Μιχαλόπουλου για ανακαίνιση του ναού το 1640, μια επιγραφή σε εξωτερικό τοίχο του ναού με χρονολογία 1698 μας δίνει το έναυσμα για  υποθέσεις μετά και την μερική ανάγνωση της επιγραφής από την ομάδα της έρευνας στην Λακωνία  το 1996.
Το κείμενο είναι  γραμμένο γύρω από ένα  Μαλτέζικο σταυρό. Τα γράμματα του σταυρού καταγράφονται παρακάτω και ίσως να είναι από το ίδιο χωρίο άλλης επιγραφής του 1697 από την μονή των Αγίων Σαράντα(1)  
1698 εγπν
Ιγι
Ασυ.δρο αγ..γε
(μη?σ.(..)Παπααν γς σ
ΔΓ                           η
Σ                              γ
8                        ι    ε    
1η γραμμή :πιθανώς << εγένετο >> το παρόν η αντίστοιχα παρόμοιο.
2η γραμμή : Δεύτερο γράμμα Γάμμα η Ρό.
Πιθανότατα αναφορά στον << Ιγνάτιο ιερομόναχο της πόλεως Ζυγγνού (μάλλον Τζίτζινα) >>2  η παρόμοια ημερομηνία από άλλη κατασκευή σχετιζόμενη με τους Αγιους Σαράντα.
3η γραμμή :Δηλαδή δια συνδρομής. Πρώτο γράμμα στρογγυλό πιθανόν Ομικρον η Υψιλον.
Από 5η γραμμή έως 8η : Ίσως να είναι μη ευανάγνωστη γραφή. Τέλος μπορεί όλα τα παραπάνω να είναι κώδικας συντομογραφίας η μπορεί να καταγράφει το πρώτο κτίριο της εκκλησίας το 1698.


Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε :
1ο Ύπαρξη  σχέσης του κτίσματος του Αγ.Γεωργίου με την μονή των Α.Σαράντα.
2ο Δεν υπάρχουν μέχρις στιγμής κάποια στοιχεία για την σχέση του κτίσματος με το χωριό Βουτιάνοι την περίοδο του 1700.
3o Παραλείπετε από την ομάδας τη  έρευνας στην Λακωνία  η αναφορά στην 4η γραμμή,που ίσως υπάρχει το όνομα Παπανδρέας.
4ο Τέλος ίσως το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου να είναι μιά απο τις 9 εκκλησίες που καταγράφονται ότι ανήκουν στο μοναστήρι των Αγ,Σαράντα στην έκθεση του Γενικού προβλεπτή Francesco Grimani το 1701.


 Πηγές :

1)The Laconia survey… William Cavanagh Joost Crouwel R. W. V Catling Graham Shipley Pamela  Armstrong  London · British School at Athens. 1996 σελίδα 232-233.

Φίλιος Ζαννέτος.Ενας Βουτιανίτης στην Κύπρο

   
 
  Αν και δεν είναι στο πνεύμα του ιστολογίου η αναφορά << στα άξια τέκνα του χωριού πού έφυγαν και πρόκοψαν στην ξενιτειά >> η περίπτωση του Φίλιου Ζαννέτου αποτελεί μια εξαίρεση.

               Ο λόγος είναι ότι ο Φίλιος Ζαννέτος είναι ένας αγνοημένος και από τον τόπο του και από το μέρος που έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, την Κύπρο. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα ενδιαφέρον για τον Φίλιου Ζαννέτο.
Επανεξετάζονται οι απόψεις του, η δράση του καθώς και το συγγραφικό του έργο. Στην συνέχεια παρουσιάζουμε  κάποια πρόσφατα κείμενα που σχετίζονται με τον Φίλιο.

Φίλιος Ζαννέτος (1863-1933)
Συμπληρώνονται, αύριο 2 Ιουνίου, ογδόντα χρόνια από τον θάνατο στην Αθήνα, το 1933, του Φίλιου Γ. Ζαννέτου, του δεύτερου Πελοποννήσιου εξόριστου των Βρετανών, ύστερα από τον Νικόλαο Καταλάνο. Ο Φίλιος Ζαννέτος εξορίστηκε από τους Βρετανούς σε μια σκαιά επίδειξη αποικιακής δύναμης, τον Οκτώβριο του 1922, ενώ είχε προηγηθεί η εξορία του Καταλάνου τον Απρίλιο του 1921. Κατά μια περίεργη συγκυρία και οι δύο «εθνικοί εξόριστοι» απεβίωσαν στην Αθήνα σε διάστημα ενός μηνός, τον Μάιο – Ιούνιο 1933.
Ο Ζαννέτος γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1863 στους Βουτιάνους της Λακωνίας, ένα χωριό που βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα βορείως της Σπάρτης, στα βουνά της Σελασίας, επί της Εθνικής οδού Τρίπολης – Σπάρτης. Γόνος οικογένειας με συμμετοχή στην ελληνική επανάσταση του 1821 (το οικογενειακό όνομα ήταν Τζανέτος) σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1888 εγκαταστάθηκε στη Λάρνακα, όπου αναδείχθηκε σε μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της πόλης του Ζήνωνα στη νεότερη ιστορία, με τεράστια προσφορά στα κοινά. Ιδιαίτερα αγαπητός στην τοπική κοινωνία της Λάρνακας, έμεινε γνωστός ως «ο γιατρός», εκλέχθηκε βουλευτής Λάρνακας – Αμμοχώστου δυο φορές (το 1901 και το 1916) και για δύο θητείες Δήμαρχος Λάρνακας (1917-1922). Στο διάστημα 1904-1908 μετεκπαιδεύτηκε στο Παρίσι και εκλέχθηκε υφηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, όμως επέστρεψε στην αγαπημένη του Λάρνακα. Τακτικός συνεργάτης της σκαλιώτικης εφημερίδας «Νέον Έθνος» με το ψευδώνυμο ΣΤΑΡ, υποστήριξε, όπως και ο Καταλάνος, στο Αρχιεπισκοπικό Ζήτημα τον Κύριλλο Παπαδόπουλο και στον Εθνικό διχασμό τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Μάλιστα, η οξύτατη κομματική του σύγκρουση με τον Κρητικό μητροπολίτη Κιτίου και φανατικό βενιζελικό, Μελέτιο Μεταξάκη οδηγήθηκε στα αποικιακά δικαστήρια.
Της απέλασης του Ζαννέτου, τον Νοέμβριο 1922, προηγήθηκε η άρνησή του να υπογράψει μια δήλωση, σύμφωνα με διάταξη του «περί ξένων υπηκόων» νόμου, υποσχόμενος αποχή από κάθε πολιτική δραστηριότητα – ενώ ήταν εκλεγμένος Δήμαρχος! Έτσι, του ζητήθηκε να εγκαταλείψει με την πρώτη ευκαιρία την Κύπρο.  Είναι χαρακτηριστικό ότι λίγο πριν από τα «Οκτωβριανά», το Νομοθετικό Συμβούλιο με ομόφωνη απόφαση ζητούσε την ανάκληση της εξορίας του Ζαννέτου, όμως η εξέγερση του 1931 ματαίωσε κάθε πιθανότητα επιστροφής του. Ο θάνατός του προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση στην Κύπρο. Στη Λάρνακα ανεγέρθηκε η προτομή του το 1954, στο προαύλιο της Ιεράς Μονής του Αγίου Γεωργίου Κοντού.

Στον Ζαννέτο οφείλουμε την πρώτη και σημαντικότερη ιστοριογραφική προσπάθεια για το νησί μας στον 20ο αιώνα, αφού εξέδωσε την τρίτομη ογκώδη «Ιστορία της Κύπρου» (Λάρνακα, 1910-1912) ένα έργο, που τηρουμένων των αναλογιών, έχει το βάρος της αντίστοιχης παπαρηγοπούλειας σύνθεσης για την Ελλάδα του 19ου αιώνα. Λίγα χρόνια πριν πεθάνει είχε σχεδόν ολοκληρώσει και τον Δ τόμο της Ιστορίας του, για την Κύπρο του 1908-1931, που θα εξέδιδε η Αρχιεπισκοπή Κύπρου. Δυστυχώς, τα χειρόγραφα μέχρι σήμερα λανθάνουν. Στον πρόλογό του, στον πρώτο τόμο της «Ιστορίας» (1910) έγραφε ότι οι Βρετανοί «μέγιστον και ανεκτίμητον προσήνεγκον ευεργέτημα εις την νήσον ταύτην, το ότι την απήλλαξαν του ατιμωτικού τουρκικού ζυγού» θεωρούσε, όμως, ερώτημα χωρίς απάντηση, εάν τα αγαθά από την απομάκρυνση της οθωμανικής  κακοδιοίκησης εξισορροπούσαν τα δίκαια παράπονα που γέννησε από τότε η βρετανική διακυβέρνηση στην Κύπρο…Πηγή:

Eνα μυθιστόρημα για την Κύπρο του 1878-1917
Κυκλοφόρησε πριν από μερικές μέρες, από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο», το νέο μυθιστόρημα του Γιάννη Καλπούζου με τίτλο «Ουρανόπετρα. Η δωδέκατη γενιά». Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται, κυρίως, στην Κύπρο των πρώτων δεκαετιών της Αγγλοκρατίας. Η υπόθεση ξεκινά στις παραμονές της τουρκικής κατάκτησης του νησιού, το 1570-1571, και την πολιορκία της Λευκωσίας και της Αμμοχώστου, όπως τις έζησε η οικογένεια ενός Έλληνα από τα Λεύκαρα. Δώδεκα γενιές αργότερα, γύρω στο 1878 και τον ερχομό των Βρετανών, γεννιέται στα Λεύκαρα ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος, ο Αδάμος Χριστοφή, που αφού θα βιώσει τις τραγικές συνθήκες της καθημερινότητας των αγροτών (σημειώνουμε μιαν εξαιρετικής ακρίβειας περιγραφή της συλλογής της ακρίδας) και τα δεινά της τοκογλυφίας και της άτεγκτης αποικιακής φοροεισπρακτικής πρακτικής, θα αναγκαστεί να αναζητήσει την τύχη του στη Λάρνακα. Εκεί, θα μπλεχθεί σε πολλές περιπέτειες, θα αλλάξει διάφορα επαγγέλματα, θα μαυροπινακιστεί από την Αστυνομία, θα δει την οικογενειακή του περιουσία να μεταβιβάζεται στον τοπικό τοκογλύφο, θα βιώσει την κοινωνική ανισότητα και την αδικία, θα αγαπήσει και θα ερωτευθεί. Στους πολέμους του 1897 και του 1912-1913 ο Αδάμος στρατεύεται εθελοντικά. Παίρνει μέρος στη μάχη του Βελεστίνου με τον Σμολένσκη και τους άλλους Κυπρίους εθελοντές, ενώ επανέρχεται στην Ελλάδα το 1912 «για να ξεπλύνει τη μουτζούρα του 97», πολεμά στο Μπιζάνι και μπαίνει ελευθερωτής στα Γιάννενα. Γνωρίζει τα συναισθήματα της ήττας, της απώλειας συντρόφων στη μάχη, της χαράς των «υποδούλων ελευθερωτών», της ψυχικής κούρασης του πολεμιστή.Με επίκεντρο τις περιπέτειες του Λευκαρίτη Αδάμου Χριστοφή και του φυλακτού του, παρακολουθούμε ένα χρονικό της ιστορίας της Κύπρου της περιόδου 1878-1917. Η πλοκή διαδραματίζεται κυρίως στη Λάρνακα, όμως ο ήρωας του μυθιστορήματος εργάζεται ή ταξιδεύει και στο υπόλοιπο νησί.Ο Καλπούζος, συγγραφέας δύο μυθιστορημάτων που αγαπήθηκαν πολύ από το αναγνωστικό κοινό και γνώρισαν τεράστια εκδοτική επιτυχία, του «Ιμαρέτ» και του «Άγιοι και δαίμονες» θεωρείται άριστος τεχνίτης του ιστορικού μυθιστορήματος, κάτι που επιβεβαιώνεται στην «Ουρανόπετρα». Στο βιβλίο  έχουν μικρή ή μεγαλύτερη παρουσία προσωπικότητες της κυπριακής ιστορίας ή της Λάρνακας όπως ο Φίλιος Ζαννέτος, ο Δημήτρης Λιπέρτης, ο Βασίλης Μιχαηλίδης, ο Μιχαήλ Βολονάκης, ο Ιερώνυμος Βαρλαάμ, ο Κλεόβουλος Μεσολογγίτης, κ.ά. Ο συγγραφέας καταφέρνει και περνά στις σελίδες του μυθιστορήματός του τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές, τα κοινωνικά προβλήματα και τους αποκλεισμούς της εποχής, την τοκογλυφία, το εθελοντικό κίνημα, τα μεγάλα πολιτικά γεγονότα που σημάδεψαν τον τόπο, τις σχέσεις με τους Τούρκους της Κύπρου, τους εξισλαμισμούς και τον κρυπτοχριστιανισμό. Ο ήρωας της «Ουρανόπετρας» διασκεδάζει στο «Γεσίλ Καζίνο» της Λευκωσίας, ταξιδεύει με το τρένο στην Αμμόχωστο, είναι αγωγιάτης ομάδας αρχαιοκαπήλων που γυρίζουν το νησί αγοράζοντας αρχαία, βοηθά τον μικρό αδελφό του να σπουδάσει στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και στη Νομική της Αθήνας, και βρίσκεται στη Λεμεσό όταν ξεσπούν οι ελληνοτουρκικές συγκρούσεις του «Κατακλυσμού», τον Μάιο του 1912. Είναι ένα μυθιστόρημα που θα αγαπηθεί, για μια Κύπρο όπου τα «σπίτια [ήταν] κτισμένα με πλιθάρια, με χωμάτινα δώματα κι άλλα με κεραμιδένιες στέγες, πολλά με κληματαριές  στις αυλές τους, κι όλα με πλήθος λουλούδια σε γλάστρες και παρτέρια».
Δημοσιεύθηκε στην εφημ. “Ο Φιλελεύθερος”, στις 16 Μαρτίου 2013.



 Όψεις και ιδιαιτερότητες του Εθνικού Διχασμού στην Κύπρο 1914-1920.
Παρασκευή Κατσιάρη